overzicht | stuk voor stuk | cd/dvd
withorwithout (2005-2009)
Voor strijkkwartet
<< Stuk terug
To hell! (2005)
Stuk verder >>
I Delayed (2005)

Anton WebernAnton Webern




Geluidsfragment van het op één-na-laatste deeltje (with a dead girl) uitgevoerd door het Zephyr Kwartet (NL)


Vroeger was elkaars muziek citeren en parafraseren onder componisten heel gewoon. Nu staat van elkaar jatten gelijk aan een welhaast immoreel vergrijp tegen het cultureel dictaat van originaliteit en oorspronkelijkheid. En toch heb ik iets gejat. En ook nog eens heel onverstandig gejat. Ik heb namelijk het allermooiste strijkkwartetdeeltje dat ik ken gejat: Webern's tweede bagatelle uit 1913. Een gouden juweeltje, 18-karaats. Nooit meer te overtreffen. En dan tóch proberen om zoiets onaantastbaars om te smelten naar iets nieuws. Gekkenwerk. Maar laat dat nou precies zijn wat ik denk dat componeren is: gekkenwerk!

'withorwithout' is een beetje als Duchamp die een snor op de Mona Lisa tekent. Of als Raymond Queneau die in zijn 'Exercises de style' 100 keer hetzelfde korte verhaaltje telkens anders vertelt. Het kwartet pelt in tien variaties laagje voor laagje de Bagatelle van Webern, als om te willen laten horen wat er allemaal nog méér aan rijkdommen schuil gaat in die oorspronkelijke 27 seconden uit 1913.
Instrumentatie: strijkkwartet

Duur: ± 10 minuten

Eerste uitvoering: 17 juni 2005 in het Korzo Theater in Den Haag door het Zephyr Kwartet (Tiziana Pintus, Jacob Plooij, Elisabeth Smalts & John Addison)

Geschreven voor: het Zephyr Kwartet

In opdracht van: het Fonds voor de Scheppende Toonkunst

Delen:

     * without bow
     * with wood
     * without context
     * with unison
     * with air (world's first airquartet!)
     * with mirrors
     * without fuss
     * with natural harmonics
     * with a dead girl
     * with post-neoplasticism

Jury Henriëtte Bosmansprijs 2006: "Het stuk withorwithout van Mayke Nas (*1972, Nederland) was geselecteerd vanwege de originele houding die het aannam voor een icoon van de twintigste eeuwse muziek. De uitwerking was met name interessant omdat het de Bagatelle van Webern nog abstracter maakte dan deze al is. Het is in feite een podiumanalyse met boeiende theatrale elementen."

Recensies: "Cage-achtig leuk was de variatie zonder instrumenten (en dus zonder geluid), maar mét de exacte speelbewegingen."
(Jochem Valkenburg in de NRC, 13 februari 2006)

"De première van het concert werd gevormd door de compositie withorwithout van de Nederlandse componiste Mayke Nas (1972), tien beknopte, volledig verschillende variaties op de tweede Bagatelle van Anton Webern. Het is een verbluffend, vindingrijk werk. Nas heeft zelfs een “luchtkwartet” gecreëerd; de spelers leggen hun instrumenten neer, maken expressieve gebaren met hun handen en het publiek kan zich de muziek daarbij voorstellen.
Nas houdt van uiterst vereenvoudigde, kernachtige uitdrukkingsvormen. Haar fantasie is bevleugeld : gekheid, neurosen, moeilijkheden zoeken, leuke ideeën, sex, goede wijn en ganzelever vormen de elementen, waarmee Nas vertelt te componeren.
"
(Hannu-Ilari Lampila in de Helsingin Sanomat, 16 november 2009)

Benjamin Peled, Annebeth Webb, Jeroen Woudstra & Jérôme Fruchart @ IJ-salon
foto: Emelie Schäfer